Krokus uprawny, Szafran uprawny – cenny dla ludzi, szkodliwy dla psów

Szafran uprawny, krokus uprawny – gatunek z rodziny kosaćcowatych. Pochodzi prawdopodobnie z południowo-wschodniej Europy lub Azji Mniejszej. Ich nazwa łacińska pochodzi od ich nazwy starogreckiej – krokos.

Toksyny: olejki eteryczne oraz kolchicyna. Nasiona roślin zawierają od 0,2 do 0,6% kolchicyny.

Szkodliwość: umiarkowana.

Szkodliwe części rośliny: cała roślina.

Objawy: wymioty, biegunka, objawy ze strony układu nerwowego, drżenie, paraliż, zaburzenia oddechowe.

 Szafran to przyprawa, która znajduje zastosowanie w kuchni, a także w lecznictwie już od co najmniej 5000 lat.  Sumerowie i starożytni Grecy (szafran pochodzi prawdopodobnie z Krety) zaczęli ją otrzymywać z wysuszonych znamion słupka kwiatu szafranu uprawnego (łac. Crocus sativus) zbieranego ręcznie co sprawiło. Na zebranie 1 kg znamion potrzeba 150 tys. kwiatów szafranu uprawnego. Ten żółty proszek jest najdroższą przyprawą na świecie  Szafran zaleca się  przed użyciem  namoczyć w niewielkiej ilości zimnej wody (może być również mleko lub zupa) i dodać do potrawy pod koniec gotowania ma to na celu wydobycie głębi jego smaku i zapachu.  Tylko dwa znamiona (nitki) wystarczą, aby nadać potrawie intensywnego aromatu i ją zabarwić. Warto pamiętać, że nawet w posiłkach dla ludzi  powinien być stosowany w niewielkich ilościach, większe jego ilości powodują, że potrawa jest gorzka a ilość ok 20g może może stanowić zagrożenia dla życia. Najczęściej szafran stosuje się do przyprawiania ryżu, zup, ciast, owoców morza. W Polsce często dodaje się go do potraw z ryb, flaków. Można dodawać go także do warzyw ( fenkuł, szparagi, pomidory)
Dobrze komponuje się z  bazylią i oregano. W Polsce sławne były kiedyś tzw. „baby szafranowe”, czyli puszyste ciasta drożdżowe, zabarwione na żółto szafranem. Naukowcy odkryli, że szafran zawiera liczne substancje lecznicze, jak krocyna, gorycz pikrokrocyna  oraz safranal. krocyna. Dzięki właściwościom krocyny obecnie rozważane jest potencjalne zastosowanie szafranu w takich chorobach jak depresja, wrzody żołądka czy niepłodność.  Już medycyna tybetańska wykorzystywała  działanie tonizujące szafranu w chorobach serca i układu nerwowego. W medycynie ludowej szafran służył  także jako środek przeciwskurczowy, przeciwbólowy, wykrztuśny i pobudzający.

Wartości odżywcze szafranu (w 100 g/w 1 łyżeczce, tj 2,1 g)

Wartość energetyczna – 310/7 kcal
Białko ogółem – 11.43/0.24 g
Tłuszcz – 5.85/0.12 g
Węglowodany – 65.37/1.37 g
Błonnik – 3.9/0.1 g

Witaminy

Witamina C – 80.8/1.7 mg
Tiamina – 0.115/0.002 mg
Ryboflawina – 0.267/0.006 mg
Niacyna – 1.460/0.031 mg
Witamina B6  – 1.010/0.021 mg
Kwas foliowy –  93/2 µg
Witamina A – 530/11 IU

Minerały

Wapń – 111/2 mg
Żelazo – 11.10/0.23 mg
Magnez – 264/6 mg
Fosfor – 252/5 mg
Potas – 1724/36 mg
Sód – 148/3 mg
Cynk – 1.09/0.02 mg
Kwasy tłuszczowe

Nasycone – 1.586/0.033 g
Jednonienasycone – 0.429/0.009 g
Wielonienasycone – 2.067/0.043 g

Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference