Wiele warzyw i owoców zawiera przydatne dla psów składniki odżywcze, są również dla nich smaczną i zdrową przekąską. Szpinak jest jednak dość kontrowersyjną rośliną w diecie psów.

Szpinak pochodzi z Azji, gdzie jako pierwsi zaczęli uprawiać go Persowie. W VII wieku przywędrował do Chin i nad Morze Śródziemne i od tamtego czasu na dobre zagościł na stołach całego świata. Szpinak musiał jednak długo czekać, zanim zdobył prawdziwą popularność.

Rozsławiły go w świecie, pod koniec XIX wieku, siostry pielęgniarki od św. Wincentego a Paulo, których głównym celem była posługa wśród biednych, chorych i nieszczęśliwych. Siostry przyrządzały rodzaj wina ze szpinaku, którym poiły słabych i anemicznych. Jednak prawdziwą furorę szpinak zrobił przed II wojną światową, kiedy zaczęto go polecać szczególnie w diecie dziecięcej. W tym czasie amerykańscy producenci szpinaku prowadzili  gigantyczną kampanię reklamową. Amerykańskie konserwy szpinakowe przedstawiały  na opakowaniach świetnie zbudowanych atletów, łamiących sztaby żelaza jak zapałki do tego informowały, że siłę i wzrost zawdzięczają oni właśnie szpinakowi

Zapewne wielu z was słyszała o pomyłce przy określeniu zawartości żelaza w szpinaku. Wiele dzieci było katowanych przez swoich rodziców jedzeniem znienawidzonego szpinaku „bo zawiera dużo żelaza” . Okazało się, jednak że autor publikacji na temat szpinaku, czy to w wyniku niechlujstwa czy z roztargnienia, zamiast wpisać, że 100 g szpinaku zawiera 3 mg żelaza,  wpisał 30.

Możliwe jest, że cały świat wprowadzili w błąd  amerykańscy biochemicy, których publikacja wydana w latach 30 XX wieku (w czasach „szpinakowej propagandy” ) była niejasna. Nie sprecyzowali czy podana wartość żelaza dotyczy suchych czy świeżych liści szpinaku. Wydano szybko publikację wyjaśniającą a także odkryto, że zawarte w szpinaku żelazo jest w większości nieprzyswajalne.

Szpinak zawiera duże ilości witamin A, B, C i K. Zawiera również żelazo (ale jak już wiemy nie tak dużo jak uważano),mangan, cynk, selen, flawonoidy i karotenoidy, beta-karoten i błonnik, które stymuluje przewód pokarmowy i sprzyja prawidłowej florze bakteryjnej. Karmiąc psa zdrową, pożywną, zbilansowaną karmą dla psów, czy odpowiednio ułożoną dietą domową zapewne twój pupil ma wszystko czego potrzebuje, ale dodanie niewielkiej ilości szpinaku mogą przynieść korzyści .

Zawarte w szpinaku bogactwo witamin, minerałów i przeciwutleniaczy stawia go na najwyższych pozycjach w rankingach zdrowego i pożądanego w naszej diecie warzywa.

Szpinak jest bardzo bogaty w kwas szczawiowy . Kwas szczawiowy to substancja antyodżywcza – tworząc kompleksy z makroelementami  powoduje zmniejszenie ich wykorzystania z pożywienia. Kwas szczawiowy spotykamy zarówno w świecie roślinnym jak i w zwierzęcym, jest również wytwarzany w organizmie jako produkt metabolizmu niektórych substancji. W roślinach gdzie znajduje się go najwięcej (zwłaszcza w liściach) pełni wiele ważnych funkcji, jak regulacja poziomu wapnia, detoksyfikacja metali, a nawet ochrona przed rożlinożercami. Antyodżywcze działanie kwasu szczawiowego zależy od bezwzględnej zawartości jonów szczawianowych w konsumowanej żywności ale trzeba również zwracać uwagę na stosunek kwasu szczawiowego do pierwiastków z którymi tworzy on nierozpuszczalne sole. Działanie negatywne kwasu szczawiowego polega na obniżaniu biodostępności związków mineralnych – szczególnie wapnia i magnezu – co wiąże się bezpośrednio z zaburzeniami metabolizmu wchłaniania tych związków dostarczonych organizmowi z pożywieniem. Nadmierne wydalanie szczawianów z moczem wpływa na krystalizację szczawianu wapnia w drogach moczowych i powstawania kamieni szczawianu wapnia. Z uwagi na udowodnione antydożywcze działanie kwasu szczawiowego i jego negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu nie jest wskazane spożywanie jego nadmiernej ilości w pożywieniu

U psów dokładna przyczyna powstawania kamieni szczawianu wapnia jest złożona i nie do końca poznana. Prawidłowy mocz psa ma odczyn lekko kwaśny i zawiera produkty przemiany materii powstałe w wyniku metabolizmu, w tym rozpuszczone sole mineralne i inne związki. Te sole mineralne pozostaną rozpuszczone w moczu, gdy pH pozostanie w wąskim prawidłowym zakresie i dopóki mocz nie stanie się zbyt stężony. Do rozwoju kryształów i kamieni szczawianu wapnia predysponuje za niskie pH  moczu zawierającego wapń, cytryniany lub szczawiany. Niedawne badania wykazały, że diety, które powodują wysoką kwasowość moczu (pH moczu poniżej 6,5), mogą predysponować psy do rozwoju tego typu kamienia pęcherza moczowego. Prawdopodobnie istnieją również inne przyczyny powstawania kamieni szczawianu wapnia pęcherza moczowego np. nadmierne używanie antybiotyków może zmniejszyć liczbę bakterii jelitowych Oxalobacter formigenes, których jedynym składnikiem odżywczym jest szczawian. U psów z niską populacją Oxalobacter nadmiar szczawianu jest wydzielany z moczem, zwiększając prawdopodobieństwo tworzenia się kryształów i kamieni szczawianu wapnia przy silnie stężonym i zbyt kwaśnym.  Nadmierne wydalanie szczawianów z moczem może być także wynikiem nasilonej syntezy endogennej, spowodowanej np. przyjmowaniem dużych dawek witaminy C lub zatruciem glikolem etylenowym . Nasiloną produkcję szczawianów stwierdza się u pacjentów z uwarunkowaną genetycznie, pierwotną hiperoksalurią typu 1 lub 2 oraz u zwierząt z niedoborem witaminy B6  . Kamienie pęcherza moczowego to dość powszechny problem u psów, a kamienie szczawianu wapnia są drugim najbardziej powszechnym rodzajem kamienia, po kamieniach struwitowych.  Na podstawie analiz kamieni u tysięcy psów odkryto, że liczba kamieni struwitowych u psów spada, podczas gdy liczba kamieni szczawianu wapnia rośnie w ciągu ostatnich dziesięciu lat.

 Zwierzęta i ludzie ze incydentami występowania kamic szczawianu –wapnia nie powinni unikać produktów z dużą ilością szczawianów jak czekolada, orzechy, rabarbar, buraki, zielona fasola i szpinak. Orzechów i czekolady nie powinno się psom podawać również z innych powodów, o których pisałam we wcześniejszych artykułach.

Wracając do naszego szpinaku u psów jeśli go podajmy to są to najczęściej niewielkie ilości ponadto psy, które mają zdrowe nerki, mogą łatwo przetwarzać małe ilości rozpuszczalnych szczawianów, dopiero długotrwałe spożycie dużych ilości szczawianów może powodować powstawanie kryształów i kamieni szczawianu-wapnia co może prowadzić do niewydolności nerek.

Jeśli zdecydujesz się karmić swojego psa szpinakiem to pamiętaj o odpowiednim przygotowaniu. Najlepszym sposobem jest gotowanie na parze. Gotowany szpinak traci wiele składników odżywczych ale surowy szpinak jest trudny do strawienia przez psa. Szpinak trzeba drobno pokroić . Na zdjęciu powyżej Rossi oblizująca się na widom ciasteczek szpinakowych.

Kupując szpinak najlepiej wybrać ten, którego liście są kruche, ciemnozielone, bez plam i zagnieceń. Do przygotowania sałatki wybieramy  szpinak, którego liście są nieduże i delikatne a do gotowania większe.

Niemyty szpinak należy przechowywać w lodówce, w plastikowej torebce lub pojemniku od 3 do 5 dni od dnia zakupu.

Przed spożyciem należy go bardzo dokładnie go opłukać ponieważ  w liściach szpinaku gromadzi się bowiem sporo ziemi. Najprościej zanurzyć go  w misce z dużą ilością zimnej wody a następnie nieco unieść, tak aby wszelkie nieczystości opadły na dno. W razie potrzeby czynność powtórzyć.

Zanim włączycie szpinak do diety psa koniecznie skonsultujcie to ze swoim lekarzem weterynarii.

Decydując się karmić zwierzę własnoręcznie przygotowanym pokarmem przeczytaj artykuł „Czy domowe jedzenie dla naszego pupila to dobry pomysł?.”  Sprawdź czy podawane składniki, nie zaszkodzą twojemu pupilowi. „Produkty szkodliwe”. Karmiąc zwierzę zbilansowanym pokarmem dodatki typu psie smakołyki nie powinny przekraczać 10 % dziennej dawki posiłku.

Jeśli nie masz wystarczającej wiedzy z zakresu żywienia skontaktuj się ze specjalistą, który ustali dietę dostosowaną do potrzeb twojego zwierzęcia, źle zbilansowany posiłek może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Katarzyna Gryglewska

lekarz weterynarii, behawiorysta, inż. zootechnikia