Olej wiesiołkowy jest pozyskiwany z nasion wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis) i wiesiołka dziwnego (Oenothera paradoxa). Charakteryzuje się dużą zawarto­ścią NNKT – ponad 80%, z czego około 10% stanowi GLA, zaś 70% to kwas linolowy.

Kwasy tłuszczowe ze względu na położenie pierwszego podwójnego wiązania w stosunku do znajdującej się na końcu łańcucha węglowodorowego grupy metylowej (-CH3), dzielimy na omega-3 (n-3), omega-6 (n-6) i omega-9 (n-9).

Omega-3 – pierwsze podwójne wiązanie na 3 węglu od grupy metylowej
Omega-6 – pierwsze podwójne wiązanie na 6 węglu od grupy metylowej
Omega-9 – pierwsze podwójne wiązanie na 9 węglu od grupy metylowej

NIEZBĘDNE KWASY TŁUSZCZOWE (EFA – Essencial Fatty Acid) ) nazywane witaminą  F  są to wielonienasycone kwasy, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie i trzeba je dostarczać z pożywieniem, są niezbędne dla przebiegu wielu procesów metabolicznych , stanowią niezbędny element diety w celu utrzymania zdrowia, ponieważ ssaki nie mogą ich syntezować. NNKT to wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które dzielą się na dwie główne klasy: kwas α linolenowy (ALA) znany jako seria n-3, ponieważ pierwsze podwójne wiązanie węglowe znajduje się między 3 i 4 atomami węgla i kwas linolowy  (LA) znany jako seria n-6, ponieważ podwójne wiązanie znajduje się między 6 a 7 atomem węgla. Kwas γ-linolenowy (GLA) i kwas arachidonowy należą do serii n-6, podczas gdy kwas dokozaheksaenowy (DHA) i kwas eikozapentaenowy (EPA) należą do serii n-3. NNKT z obu serii są w stanie modulować zapalenie poprzez wytwarzanie mediatorów przeciwzapalnych, konkurując o enzymy zaangażowane w syntezę kwasu arachidonowego.

W poszczególnych suplementach dostępnych na rynku weterynaryjnym skład NNKT różni się i tak olej z ogórecznika zawiera około dwa razy wyższy poziom GLA w porównaniu do oleju z wiesiołka i czarnej porzeczki. EPA jest zwykle pozyskiwany z oleju z ryb morskich. Niedobory NNKT można zaobserwować u psów karmionych rozgotowanymi pokarmami, pokarmami zjełczałymi , karmami źle przechowywanymi  czy też  jedzeniem bez odpowiedniego poziomu przeciwutleniaczy .

Zdolność organizmu do wytwarzania metabolitów sze­regu n-3 i n- 6 zależy od aktywności Δ–6 desaturazy, enzymu przekształcającego LA w GLA. Na aktyw­ność tego enzymu u zwierząt wpływa gatunek, płeć oraz wiek , badania wykazały również zmiany aktywności Δ–6 desa­turazy pod wpływem czynników dietetycznych, hor­monalnych oraz stanów patologicznych.

Olej z wiesiołka zawiera związki o charakterze antyoksydacyjnym – witaminę  E oraz polifenole , a GLA w triacyloglicerolach  oleju wiesioła znajduje się w pozycji sn-3 prefero­wanej przez lipazę trzustkową, co stanowi o dużej wartości odżywczej oleju wiesiołkowego. Charakteryzuje  nie­wielką zawartością kwasu palmitynowego (16:0) – 6,2%, oraz stosunkiem ilościowym mię­dzy triacyloglicerolami LLP i LLO  wynoszącym nie mniej niż 1,0.

Przeczytaj koniecznie artykuł „Olej rzepakowy w diecie psa ” 

Korzystne właściwości oleju wiesiołkowego przyczyniły się do zwiększenia jego wykorzystania zarówno w pro­filaktyce, jak i terapii wielu schorzeń.

Liczne doniesienia wskazują, że w niektórych schorze­niach mogą być podawane GLA. Dzięki syntezie w orga­nizmie przeciwzapalnych eikozanoidów GLA jest użyteczny w zapobieganiu i leczeniu reumatoidal­nego zapalenia stawów, atopowego zapalenia skóry, alergii, zaburzeniach rogowacenia .

 Kwasy tłuszczowe są głównymi związkami w utrzy­maniu prawidłowej struktury i funkcjonowania skóry. Warstwa rogowa naskórka (epidermy) zawiera 11% lipi­dów, w której występują: nieprzepuszczające wody gli­kolipidy, lipidy spoiwa międzykomórkowego (cement międzykomórkowy) oraz lipidy tworzące płaszcz hydrolipidowy skóry (NMF).

Lipidy warstwy rogowej epidermy w 45% są reprezen­towane przez ceramidy (należące do sfingolipidów), w których aż 74% ilościowego udziału stanowią NNKT.  Głównym kwasem tłuszczowym ceramidów, naj­większej grupy lipidów polarnych obecnych w war­stwie rogowej skóry jest LA. Niedobór tego kwasu prowadzi do uszkodzeń warstw lipidowych otaczających korneocyty, co skutkuje zaburzeniami funkcjonowania bariery skórnej. LA jest również prekursorem GLA, który jest szybko i efektyw­nie przekształcany w DGLA, będący prekursorem meta­bolitów o silnym działaniu przeciwzapalnym. Niedobory LA, a w konsekwencji także GLA, mogą nie tylko naruszać barierę skórną, ale również mogą pre­dysponować skórę do nadmiernych reakcji zapalnych lub do przewlekłej odpowiedzi zapalnej.

NNKT odgrywają ważną rolę w utrzymywaniu bariery w warstwie rogowej naskórka, a zatem mogą odgrywać ważną rolę w długoterminowym postępowaniu z psami atopowymi. Leczenie atopowego zapalenia skóry wymaga podejścia multimodalnego, które obejmuje leczenie świądu, leczenie i zapobieganie nawrotom wtórnych zakażeń drobnoustrojami a także utrzymanie bariery naskórkowej ponieważ badania potwierdzają teorię, że przy wadliwej barierze jest bardziej prawdopodobna przezskórna ekspozycja na alergeny środowiskowe i drobnoustroje, co predysponuje  do wtórnych infekcji.

Tłuszcze i wchodzące w ich skład kwasy tłuszczowe są jednym z głównych czynników dietetycznych, wpły­wających modyfikująco na przebieg procesów nowo­tworowych. Wykazano istnienie zależności miedzy ilością spożywanego tłuszczu, rodzajem kwasów tłusz­czowych wchodzących w jego skład a zachorowalno­ścią na choroby nowotworowe. Szczególną rolę w profilaktyce  zachorowań na nowotwory  przywiązuje się do stosunku ilościowego i jakościowego kwasów tłuszczowych przyjmowanych z pożywieniem co w największym stopniu determinuje skład, a co za tym idzie także funkcje lipidów ustrojo­wych .

W otyłości obserwuje się zaburzenia w przemianach kwasów tłuszczowych z rodziny n-6  zarówno pochodzenia endogennego, jak i egzogennego. Zaobserwowano znaczący spa­dek masy u zwierząt karmionych dietą z dodatkiem GLA (większy w grupie otrzymującej 4% GLA) w sto­sunku do grupy kontrolnej.

Przeczytaj koniecznie artykuł „Problem otyłości u psów i kotów” 

Olej z wiesiołka zaleca się  ludziom w przypadku neuropatii cukrzycowej,  atopowego zapalenie skóry, chorób oczu, serca i naczyń, a nawet zespołu ostrej niewydolności oddechowej z uwagi na działanie przeciwzapalne kwasu GLA. Supelementacja GLA zapobiega u starszych osób suchości skóry oraz przeznaskórkowej utracie wody.

Myślę, że przekonałam was o korzystnym działaniu GLA w różnych stanach chorobowych, pomaga on nie tylko zapobiegać chorobom ale także niwelować objawy chorób, jak i leczyć.

Z wiesiołka w naszym ogrodzie cieszą się psiaki , które wypczywają w jego cieniu a także owady.

Decydując się karmić zwierzę własnoręcznie przygotowanym pokarmem przeczytaj artykuł „Czy domowe jedzenie dla naszego pupila to dobry pomysł?.”  Sprawdź czy podawane składniki, nie zaszkodzą twojemu pupilowi. „Produkty szkodliwe”. Karmiąc zwierzę zbilansowanym pokarmem dodatki typu psie smakołyki nie powinny przekraczać 10 % dziennej dawki posiłku.

Jeśli nie masz wystarczającej wiedzy z zakresu żywienia skontaktuj się ze specjalistą, który ustali dietę dostosowaną do potrzeb twojego zwierzęcia, źle zbilansowany posiłek może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Katarzyna Gryglewska

lekarz weterynarii, behawiorysta, inż. zootechnikia