Aksamitka i nagietek to kwiaty piękne i często występujące w naszych ogrodach czy też parkach a nasze psiaki lubią sobie podjadać rośliny dlatego warto wiedzieć, które są dla nich bezpieczne.

Aksamitka Tagetes L. należy  do rodziny astrowatych Asteraceae. Rodzaj Tagetes obejmuje ponad 20 gatunków, występujących w stanie naturalnym w Ameryce Środkowej, Południowej i w Meksyku a  do Europy została sprowadzona w 1573 roku.. Koszyczki kwiatostanowe aksamitki są najczęściej barwy żółtej, pomarańczowej i czerwonej.

Aksamitka jest rośliną nie tylko ozdobną ale także leczniczą i przyprawową, oraz używaną w kosmetyce. Płatki kwiatów aksamitka stanowią jedno z najbogatszych i najcenniejszych źródeł karotenoidów – barwników o działaniu przeciwutleniającym i przeciwnowotworowym. Wyciąg z kwiatów aksamitki zawiera około 27% karotenoidów, w tym 86,1 % estrów ksantofili, 1,5 % estrów kryptoksantyny 0,4 % ß-karotenu ale najważniejszym związkiem tej grupy barwników jest luteina.
Oprócz tego, że kwiaty aksamitek są uznane za cenne źródło karotenoidów to również cenne źródło takich związków biologicznie aktywnych, jak saponiny triterpenowe, tiofeny, , garbniki, cholina, śluzy i flawonoidy (9-22%). W liściach i kwiatach aksamitki znajdujące się flawonoidy to przede wszystkim patuletina, patuletrina, myricetyna, kwercetyna, kwercetagetyna, , luteolina i kempferol.

Z uwagi na to, że aksamitka ma intensywny, balsamiczno – gorzki smak oraz korzenno-kamforowy zapach wykorzystuje się ją do przyrządzania herbat, przyprawiania dań . W Ameryce i w Indiach z Tagetes minuta otrzymywany jest olejek „aksamitkowy” wykorzystywany jako przyprawa. Kwiaty aksamitka są również wykorzystywane do barwienia potraw zwłaszcza w Meksyku, Peru i w Indiach .
W kosmetyce kwiaty są wykorzystywane jako składnik perfum, w fitoterapii i w aromaterapii. Biologicznie czynne składniki, głównie pochodzenia olejkowego. Roślinom z rodzaju Tagetes zaliczanym do roślin aromatycznych, przypisuje się działanie moczopędne, rozkurczowe i przeciwzapalne. W okulistyce szczególne znaczenie farmakologiczne ma luteina – główny składnik szerokiej gamy preparatów okulistycznych

Olejek eteryczny z Tagetes minuta czyli aksamitka drobnego przebadano pod kątem skuteczności przeciwko Rhipicephalus sanguineus (Acari: Ixodidae) u psów i wyobraźcie sobie, że produkt wykazywał 100% skuteczności przeciwko larwom, nimfom i dorosłym kleszczom we wszystkich badanych warunkach.

Aksamitki w ogrodach są sadzone w celu zwalczania szkodników.

W glebie żyją nicienie, które  niszczą korzenie wielu warzyw ogrodowych i ozdobnych. Korzenie aksamitków  uwalniają substancje chemiczne do gleby, które są toksyczne dla nicieni dlatego są chętnie sadzone między rzędami truskawek, ziemniaków i róż, które często są atakowane przez pasożytnicze nicienie. Uważa się również, że nagietki chronią rośliny przed zwierzętami takimi jak koty, psy i króliki, a także owadami poprzez wydzielanie nieprzyjemnego dla nich zapachu.

Nagietek jest składnikiem niezliczonej ilości kosmetyków często jednak zawartość wyciągu z nagietka jest  zbyt mała, aby przyniosła jakiekolwiek korzyści dla skóry. Prawdziwe leki nagietkowe są produkowane z wysokiej jakości surowców i standaryzowane.

Nagietek najlepiej pozyskać z własnej uprawy, przetworzyć na świeżo lub wysuszyć w ciemnym i suchym miejscu, a następnie przechowywać w szczelnych słojach.

Właściwości lecznicze mają kwiaty, same płatki ale także całe kwitnące ziele nagietka.  Świeże ziele utarte z lanoliną to świetna maść lecznicza o działaniu kojącym i przeciwzapalnym. Nagietek zawiera saponiny , które mają właściwości hemolityczne i przeciwzapalne.  Z nagietka robi się również nalewki, które wykorzystuje się do sporządzania maści, żeli, kosmetyków, leków. Z ziela i kwiatów sporządza się napary, które stosuje się zarówno zewnętrznie np. do przemywania skóry, oczu, okładów, a także do picia np. przy nieżytach żołądka, jelit , czy do płukania gardła przy jego zapaleniu.

  Dawniej wyciągi olejowe z kwiatów nagietka służyły do barwienia masła, dziś wykorzystuje się ich właściwości lecznicze.

Ekstrakt z nagietka producenci karm dodają do karm  warto jednak pamiętać, że jego zawartość w produkcie może być  zbyt mała aby mówić, że produkt jest źródłem luteiny.

Przeczytaj również artykuł jak wykonać krem chroniący psie łapy z olejkiem z nagietka.

Według ASPCA, nagietki lekarskie (Calendula officinalis)  i dirmofetka, złotokwiat  (Dimorphotheca pluvialis), powszechnie nazywane stokrotkami afrykańskimi, są nietoksyczne dla psów.  Uważa się, że jednoroczne aksamitki, takie jak aksamitka rozperzchła (Tagetes patula) i ich wyższe kuzynki, aksamitka wzniesiona (Tagetes erecta), mają ostry zapach, który odpycha psy. Uważa się, że nie przeprowadzono wystarczających badań naukowych nad toksycznością dwóch ostatnich aksamitków  aby zasugerować, że są one toksyczne dla psów. Jednak te dwa rodzaje mogą wywołać reakcję alergiczną, taką jak wysypka skórna lub objawy astmy u niektórych psów, więc jeśli wasz jest bardzo wrażliwego i cierpi na alergie, to lepiej ich nie sadzić na ogrodzie. Za podrażnienia skóry odpowiedzialne są zawarte w roślinach fototoksyczne pochodne tiofenu. Zjedzenie nagietków czy aksamiktów może spowodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe ale nie jest uważane za śmiertelne.

Problemy z strony przewodu pokarmowego mogą wynikać z tego, że układ trawienny psa  nie ma enzymów do prawidłowego trawienia takiej ilości zieleni, liści i kwiatów. Chociaż spożycie tej rośliny nie zagrażają życiu, zwierzę może odczuwać dyskomfort.

Spożycie szczególnie aksamitka  (Tagetes spp., Tagetes erecta, Tagetes patula) powoduje rozstrój żołądka i podrażnienie skóry .

Możemy mieć następujące objawy :

• wymioty
• ślinotok
• biegunka
• objawy bólowe brzucha
• podrażnienie skóry wokół oczu, nosa, psyka
• zaczerwienienie skóry
• podrażnienie błon śluzowych

Niektóre rodzaje nagietka są jadalne, ale pies może najeść się ich w takiej ilości, że ​​będzie miał bóle brzucha i biegunkę. Warto również pamiętać, że po zjedzeniu dużych ilości liści, kwiatów, łodyg może dojść do niedrożności jelit.

Czasami psy w starszym wieku lub już mające problemy ze zdrowiem mogą być bardziej podatne na zatrucie niże młode i zdrowe psy. Na przykład, jeśli u psa już istnieją  problemy z nerkami, związki w roślinie mogą zaostrzyć stan lub nerki mogą mieć problemy z eliminacją toksyny .

Pamiętaj:

Jeśli jesteś świadkiem, że twój  pies zjada roślinę z ogrodu, zadzwoń do poradni weterynaryjnej w celu uzyskania porady. Zaleca się ocenę stanu zwierzęcia przez lekarza weterynarii weterynarza, szczególnie jeśli nie jesteś pewien, jaki rodzaj rośliny został połknięty lub w którym miejscu pies ją znalazł. Jeśli jest to możliwe przynieś próbkę rośliny do kliniki, możliwe, że identyfikacja rośliny będzie wystarczająca do postawienia diagnozy.

Należy zawsze pamiętać, że w ogrodach, parkach mogły być stosowane pestycydy i mimo, że roślina, którą twój pies zjadł, może nie być toksyczna to pestycyd jest toksyczny.

Jeśli masz psa, który lubi zjadać rośliny, zasiej w ogrodzie trawy bezpieczne dla psów, aby mogły zaspokoić swoje potrzeby a nie nieznane czy niebezpieczne rośliny, które mogą stanowić zagrożenie.