Dlaczego psy mają mokre nosy? Czy suchy nos u psa oznacza chorobę? Jakie znaczenie dla psa ma węch?

Myślę, że każdy opiekun psiaka uwielbia dotyk mokrych psich nosów. Uwielbiamy  kiedy nas nosami przyjaźnie trącają wąchając czy zachęcając do wspólnej zabawy . Na blogu mokrenosy nie może zabraknąć tematu psiego nosa więc opowiem wam trochę o psich nosach.

Pies różni się od nas tym, że w odbiorze świata zewnętrznego bardziej polega na swoim nosie, niż innych zmysłach i organach.

Ludzie bardziej polegają na bodźcach wzrokowych oceniając środowisko i innych ludzi czy zwierzęta. Warto o tym pamiętać o tym że inaczej postrzegamy otaczający nas świat bo brak tej wiedzy stwarza problem w „dogadaniu się” z naszym czworonożnym przyjacielem. Nawet budowa naszych mózgów się różni w naszym mózgu najlepiej rozwinięte są obszary odpowiedzialne za widzenie i przetwarzanie przekazanych obrazów natomiast u naszych pupili najlepiej rozwinięte są te obszary, które są odpowiedzialne są za procesy węchowe. Nie tylko budowa psiego mózgu czyni z niego wspaniałego tropiciela ale  równie istotna jest konstrukcja jego nosa.

Psie nosy w zależności od rasy są różnej wielkości, mają różną pigmentację ale ich podstawowa budowa anatomiczna i funkcje są takie same u każdego psa.

Funkcją nosa jest oddychanie i zbierania bodźców zapachowych, dostają się one do nosa  z wdychanym lub wręcz specjalnie zasysanym przez psa powietrzem. W  budowie psiego nosa wyróżniamy nos zewnętrzny, parzystą jamę nosową oraz zatoki przynosowe. Nos zewnętrzny jest zespolony z wargą górną. Wewnętrznie nos podzielony jest na dwie jamy, z których pierwsza to przedsionek nosa (ograniczony przez nozdrza przednie – otwory nosowe, które przypominają wyglądem odwrócony przecinek). Przedsionek prowadzi  do szerszej jamy nosowej. Z zewnątrz nozdrza przednie są ograniczone przez boczne i przyśrodkowe skrzydła nosa, ich rusztowanie stanowią chrząstki. Wokół nozdrzy jest nieowłosiona skóra, często pigmentowana i odgraniczona od pozostałej skóry pyska, tworzy tzw. płytkę nosową. Płytka nosowa pokryta jest licznymi rowkami wygląda jak  małe pólka, gdzie umieszczone są gruczoły surowicze. Wydzielina gruczołów surowiczych nieustannie zwilża powierzchnię płytki nosowej, a to sprawia, że psi nos jest prawie cały czas wilgotny. Poprzez parowanie wydzieliny z powierzchni nosa jest on schładzany, przez co pozostaje chłodny. Ot i cała tajemnica mokrego nosa . Mokry nos ułatwia psom zbieranie informacji zapachowych.

Cząsteczki zapachowe są związkami chemicznymi rozpuszczalnymi w wodzie i nieustannie wilgotny psi nos sprzyja ich wyłapywaniu. Można porównać działanie wilgotnego nosa do mokrej chusteczki , do której łatwiej przylegają różna cząsteczki niż do suchej są ona następnie rozpuszczane w wilgotnym śluzie i przenikają do komory nosowej. Z komory nosowej informacje transportowane wędrują dalej za  pomocą impulsów nerwowych, do centrum węchu w mózgu, gdzie odbywa się rozpoznanie zapachów.

Wspomniana błona śluzowa nosa „przejmująca” zapach tworzy liczne fałdy a jej powierzchnia jest pokryta wielostopniowym nabłonkiem węchowym. Pofałdowana powierzchnia wewnętrzna nosa jest niemal tak duża, jak powierzchnia psiego ciała. W nosie człowieka nabłonek węchowy zajmuje powierzchnię około 7 cm², podczas gdy w nosie przeciętnego psa 220-390 cm². Im pies ma dłuższą kufę tym większa powierzchnia nabłonka węchowego. Psi nos posiada, aż 220 milionów receptorów węchowych, a człowiek zaledwie 5 milionów. Tu również różnica są w zależności od rasy jamnik ma 125 mln, foksterier 147 mln, owczarek niemiecki 225 mln, a bloodhound 300 mln.

Psi nos ma możliwość rozpoznać ok. 500 tys. zapachów, a człowiek zaledwie 2-4 tysiące.

Dzięki temu, że psi nos jest miękki i ruchliwy (potrafi poruszać osobno każdym z nozdrzy) pies ma możliwość lokalizowanie kierunku, z którego płynie zapach, a szybka reakcja na zapach wynosząca poniżej 0,1 sekundy  umożliwia podążanie w kierunku zapachu obiektu zanim pies go zobaczy. Podczas węszenia w stanie spoczynku wentylacja przewodów nosowych jest zgodna z rytmem oddychania ale gdy psy podążają za śladem zaczynają węszyć z częstotliwością nawet do 5-10 razy na sekundę aby zwiększyć swoją wydajność węchową. Pies aby mógł węszyć, musi zamknąć kufę wówczas powietrze nie wpływa bezpośrednio do płuc tylko do nozdrzy. Dlatego w czasie upałów, kiedy pies ziaje i ma otwarty pysk ma utrudnione wyłapywanie zapachów. U intensywnie pracującego psa gdy jest przegrzany, jego zdolność wyłapywania i rozpoznawania zapachów spada o około 40% jest to istotna informacja dla opiekunów psów pracujących.

Psy  posiadają w górnej części jamy nosowej organ, który pozwala im można powiedzieć odczuwać smak zapachów to organ Jacobsona ( inna nazwa to przylemieszowy), pozwala on na wyłapywanie  feromonów – specyficznych gatunkowo substancji chemicznych związanych z komunikacją, życiem seksualnym, terytorialnym, społecznym. Psy liżąc, węsząc przenoszą zawarte w powietrzu molekuły do śliny, która dociera organu Jacobsona, którego gruczoły wydzielają białka wiążące feromony, to umożliwia im dotarcie do aksonów i tą drogą  do dodatkowej opuszki węchowej, a dalej do ciała migdałowatego w mózgu.

Czytanie „psich newsów”

 Zapewne każdy z was na spacerach widzi jak nasze psy intensywnie wąchają otoczenie, obwąchują siebie przy powitaniach. Zawszę mówię, że to czytanie „psich newsów”. Warto wiedzieć, że sygnały zapachowe zwierząt przekazywane są poprzez ślinę, mocz, odchody a także inne wydzieliny ciała, pochodzące głównie z wyspecjalizowanych gruczołów. Często widzimy jak nasi pupile mimo, iż oddały sporą ilość moczu co chwilę jeszcze muszą podsikać to czy tamto miejsce. W moczu znajdują się specyficzne feromony, które zawierają znak rozpoznawczy i informacje dla innego przedstawiciela danego gatunku. Spotkałam się z tym, że wielu opiekunów mówi, iż nie pozwala psom węszyć trawy, obwąchiwać inne psy bo to takie obrzydliwe no i złapie jeszcze przypadkiem jakieś choróbsko, nie wolno psom tego zabraniać to tak jakby nam kazano chodzić z opaską załaniącą oczy i nie pozwalano podziwiać uroków świata, widzieć i poznawać innych ludzi..

Zmysł powonienia służy psom również analizowaniu stanów emocjonalnych innych zwierząt i ludzi

Pies w pobliżu czubka nosa ma jeszcze zespół komórek zwanych zwojem Gruenberga są one wrażliwe  na substancje zapachowe wydzielane przez zwierzęta w sytuacjach zagrożenia. . Dzięki nim zmysł powonienia służy psom również analizowaniu stanów emocjonalnych innych zwierząt i ludzi.  Można powiedzieć, że psy „czują strach”. Psy produkują feromony strachu i wyzwalają w różnych sytuacjach kiedy czują się zagrożone, czy sytuacja jest dla nich niekomfortowa. Zwój Gruenberga  pozwala im natomiast odebrać i zinterpretować feromony alarmowe z dużym wyprzedzeniem, zanim zagrożenie będzie dla nich stanowić relatywny problem, pozwala im to podjąć działania, które je ochronią.

Psy mają „mini nos” pozwalający na szybka ocenę zapachów związanych z czynnikami środowiska oraz jakością pobieranego pokarmu

U psów mamy jeszcze tzw. „mini nos” pozwalający na szybka ocenę zapachów związanych z czynnikami środowiska oraz jakością pobieranego pokarmu. „Mini-nos” to narząd septalny Masera znajdujący się na nabłonku węchowym.  Często znajdujemy informację zwłaszcza producentów karm, że nasz pies nie musi mieć specjalnie urozmaiconego pokarmu, może jeść całe życie suchą karmę bo mają mniej kubków smakowych niż ludzie. Owszem ludzie mają około sześć razy więcej kubków smakowych niż czworonogi ale to nie oznacza, że nie odczuwają smaku potraw a poza tym bardzo istotny jest dla nich zapach i konsystencja posiłków. Większość psów wybierze pachnący, wilgotny posiłek, niż suchą karmę. Dlatego kiedy nasz psiak jest chory, ma mniejszy apetyt zalecane są karmy wilgotne, gotowane, podgrzane aby wydobyć z nich zapach.

Czy suchy nos oznacza, że pies jest chory?

Jak już wiecie mokre nosy lepiej pracują jednak zdrowy pies może mieć ciepły, suchy nos na przykład  po drzemce lub po ekstremalnym wysiłku co jest związane z odwodnieniem. U niektórych psów z wiekiem lub w wyniku narażenie na czynniki środowiskowe nos staje się suchy i spękany. Warto zapobiegać takiemu wysuszeniu przez odpowiednią pielęgnację psiego nosa np. stosując kremy z filtrem ale tak suche noski nie są oznaką choroby.

Temperatura nosa psa nie jest również metodą pomiaru całkowitej temperatury ciała, do mierzenia temperatury należy używać termometru a nie oceniać poziom suchości nosa. Jeśli suchy nos będzie towarzyszył innym objawom choroby to należy skonsultować się z lekarzem psa. Warto również obserwować okolicę wokół nosa jeśli skóra staje się czerwona, łuszczy się, nosa ulega pękaniu lub rogowacieje to koniecznie skonsultuj się z lekarzem weterynarii.

Myślę, że teraz wiecie dlaczego wasze psiaki mają mokre noski. Życzę wam miłego spędzania czasu z waszymi mokryminosami pozwalajcie im się komunikować, węszyć, organizujcie zabawy węchowe, bawcie się z nimi w chowanego niech to daje wam wiele radości każdego dnia.

literatura:

własne materiały

http://www.pbs.org/wgbh/nova/nature/dogs-sense-of-smell.html

„Tajemnice psiego umysłu”, Coren S.