Nowy koronawirus (COVID-19) został ogłoszony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) ogłoszony pandemią , a grupy zajmujące się zdrowiem zwierząt przypominają opiekunom o pomyśleniu o zwierzętach w  swoich planach gotowości. Pojawiają się w mediach różne informacje i artykuły na ten temat niestety zdarzają się również podające nierzetelne informację, wprowadzające opiekunów w błąd jak np. że doszło do zakażenia psa nie wyjaśniając, że owszem znaleziono na psie wirusa ale pochodził on od osoby chorej, z którą pies przebywał tak jak można by go znaleźć na klamce od drzwi ale pies nie wykazywał, żadnych objawów chorobowych.

30 marca 2020  pojawiła się w bioRxiv nierecenzowana publikacja  „Wrażliwość fretek, kotów, psów i różnych zwierząt domowych na SARS-koronawirus-2„ . Przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych przez grupę naukowców z State Key Laboratory of Veterinary Biotechnology, Harbin Veterinary Research Institute, Chinese Academy of Agricultural Sciences  oraz  National High Containment Laboratory for Animal Diseases Control and Prevention.  Zbadano wrażliwość fretek i zwierząt przebywających w bliskim kontakcie z ludźmi chorymi na SARS-CoV-2. Stwierdzono, że SARS-CoV-2 słabo namnaża się u psów, świń, kurczaków i kaczek, ale skutecznie u fretek i kotów. Ponadto stwierdzono, że wirus przenosi się u kotów drogą kropelkową. Jendak  badanie nie opisuje, w jaki sposób ustawiono klatki, a niezakażone koty mogły zarazić się wirusem z zanieczyszczonego kału lub moczu. Z całą pewnością to będzie istotne w ocenie zwierząt jako rezerwuaru  SARS-CoV-2 i zarządzania kontaktami, ze zwierzętami w celu kontroli COVID-19 u ludzi. Jak czytamy w Nature Dirk Pfeiffer, epidemiolog z City University of Hong Kong twierdzi, że potrzebujemy więcej testów, w tym niektórych, w których koty otrzymują różne dawki wirusa, aby sprawdzić, czy mogą przekazać je innym kotom. Wyniki sugerują, że koty powinny być brane pod uwagę przy kontrolowaniu COVID-19, ale nie są one głównym czynnikiem w rozprzestrzenianiu się choroby. Inni naukowcy jak wirusolog Linda Saif z Ohio State University in Wooster twierdzą, że wyniki są interesujące, ale właściciele kotów nie powinni być  zaniepokojeni ponieważ wyniki są oparte na eksperymentach laboratoryjnych, w których niewielka liczba zwierząt celowo otrzymała bardzo duże dawki wirusa SARS-CoV-2, które nie odzwierciedlają warunków rzeczywistych interakcji między ludźmi i ich zwierzętami domowymi . Nie ma bezpośrednich dowodów na to, że zarażone koty wydzielały wystarczającą ilość koronawirusa, aby przekazać go ludziom.  Czekam na dalsze wyniki badań i   informacje a także stanowisko WSAVA i dalej WHO związaną z wynikami tych badań. Zachęcam was to śledzenia tego artykułu ponieważ, myślę, że nieraz jeszcze będzie aktualizowany.

Naukowcy z University of Wisconsin twierdzą na podstawie przeprowadzonych i opublikowanych w  New England Journal of Medicine badań, że koty mogą być nosicielami koronawirusa – dla innych kotów. W ramach badania zainfekowali  3 koty eksperymentalnie SARS-CoV-2, aby zobaczyć, co się stanie, gdy te koty zostaną wprowadzone do innych, niezakażonych kotów.  Do każdego zakażonego kota wprowadzono drugiego zdrowego i codziennie pobierano wymazy z kanałów nosowych i odbytnicy od wszystkich sześciu kotów i sprawdzano na obecność wirusa. Już następnego dnia pobrali wymazy z kanałów nosowych kotów i byli w stanie wykryć wirusa u dwóch zwierząt. W ciągu sześciu dni wszystkie koty wykazały pozytywny wynik testu na obecność wirusa, należy dodać, że koty nie wykazywały objawów choroby. Naukowcy twierdzą, że odkrycia sugerują, że koty mogą być zarażone wirusem, gdy są narażone na kontakt z ludźmi lub innymi kotami pozytywnymi na SARS-CoV-2. Koty mogą być cichym pośrednim gospodarzem SARS-CoV-2, ponieważ zarażone koty mogą nie wykazywać żadnych znaczących objawów, które mogłyby zostać rozpoznane przez ich właścicieli.  W związku z doniesieniami o przenoszeniu SARS-CoV-2 z ludzi na koty domowe oraz tygrysy i lwy w zoo w Bronx  pokazującymi łatwość przenoszenia między kotami domowymi, naukowcy twierdzą, że istnieje potrzeba dalszego rozpoznania i badania potencjalnych łańcuchów przenoszenia dla zdrowia publicznego.

Wszelkie nowe przypadki dotyczące występowanie Sars-CoV-2 u zwierząt są zawsze szczegółowo omawiane przez American Veterinary Medical Association i uważam, że jest to najbardziej wiarygodne źródlo informacji, które warto śledzić.

13 marca 2020 r.  firma  IDEXX Laboratorie światowy lider w dziedzinie diagnostyki weterynaryjnej ogłosiła , że oceniła tysiące próbek od psów i kotów podczas walidacji weterynaryjnego testu diagnostycznego w kierunku choroby koronawirusa 2019 (COVID-19) i nie zaobserwowała żadnych pozytywnych wyników u zwierząt domowych na SARS-CoV-2, szczepu koronawirusa odpowiedzialnego za wybuch COVID-19 u ludzi.

Aktualnie nadal nie ma  żadnych dowodów wskazujących a to, że psy lub koty odgrywają rolę w przenoszeniu się choroby na ludzi, jednak przybywa danych klinicznych, świadczących o tym, że u zwierząt mogą występować różne poziomy podatności na zakażenie.

Istnieją doniesienia, że w odosobnionych przypadkach dochodziło do wystąpienia u kotów i tygrysów odwrotnej choroby zoonotycznej (transmisja z zakażonego człowieka na zwierzę).

W związku z tym firma Idexx udostępniła lekarzom weterynarii testy diagnostyczne dla zwierząt w kiedunku Covid-19.

Jednocześnie zamieszczając informacje 

” Wybitni specjaliści w dziedzinie ochrony zdrowia i lekarze weterynarii IDEXX są zgodni, że przenoszenie się wirusa SARS-CoV-2 odbywa się przede wszystkim drogą kropelkową z człowieka na człowieka i odradzają przeprowadzanie testów u zwierząt niewykazujących objawów. Jeśli zwierzęta domowe mają objawy przypominające COVID-19, bardziej prawdopodobne jest, że cierpią na inną, bardziej powszechną infekcję układu oddechowego.

IDEXX zaleca, podobnie jak specjaliści w dziedzinie medycyny, aby lekarze weterynarii zamawiali test IDEXX SARS-CoV-2 (COVID-19) RealPCR wyłącznie, jeśli jest to zalecane przez urząd zdrowia publicznego i gdy spełnione są trzy kryteria:

• Zwierzę domowe mieszka w gospodarstwie domowym z osobą chorującą na COVID-19 lub osobą, u której stwierdzono dodatni wynik testu na obecność koronawirusa SARS-CoV-2
• Zwierzę zostało poddane badaniom w kierunku bardziej pospolitych zakażeń i lekarz weterynarii wykluczył ich występowanie
• Zwierzę (zwłaszcza koty i fretki) wykazuje objawy kliniczne COVID-19  „

 Prowadząc własną praktykę weterynaryjną otrzymuję liczne pytania od opiekunów zwierząt związane z tematem koronawirusa, profilaktyki własnej oraz naszych pupili, czy co zrobić z psem jeśli zachoruję , dlatego postaram się tutaj odpowiedzieć na nurtujące was pytania.

• Eksperci chorób zakaźnych oraz wiele międzynarodowych i krajowych organizacji zajmujących się zdrowiem ludzi i zwierząt aktualnie zgadzają się, że w tym momencie nie ma dowodów wskazujących na to, że zwierzęta mogą przenosić   COVID-1 na ludzi ale pojawiają się doniesienia oraz badania potwierdzajace , że istnieje możliwość zakażanie zwierząt od ludzi, ciągle pojawiają się nowe badania i nowe informacje na temat wirusa.
• W związku z pojawieniem się doniesień o zachorowaniu zwierząt domowych na COVID-19, z uwagi na dużą ostrożność zaleca się, aby osoby chore na COVID-19 ograniczały kontakt ze zwierzętami do czasu uzyskania dodatkowych informacji na temat wirusa .

FDA przygotowało film edukacyjny dla opiekunów zwierząt

• Jeśli jesteś chory na COVID-19, koniecznie zgłoś swojemu lekarzowi i urzędnikowi zdrowia publicznego, że masz zwierzę w domu. Poinformuj czy jest inny członek rodziny czy osoba znajoma która podejmie się opieki nad twoim zwierzęciem. Jeśli jesteś opiekunem zwierzęcia, które ci służby (np. pies przewodnik) lub musisz osobiście dbać o swoje zwierzę, noś maskę; nie dziel się z nim jedzeniem, nie całuj ich ani nie przytulaj; i myj ręce przed i po każdym kontakcie ze zwierzęciem domowym lub zwierzęciem ci służącym .Nie powinieneś również wspólnie używać naczyń, szklanek, filiżanek, przyborów kuchennych, ręczników ani pościeli z innymi ludźmi lub zwierzętami domowymi.

Dodatkowe wskazówki dotyczące zarządzania zwierzętami domowymi w domach, w których ludzie chorują na COVID-19, są dostępne w CDC.

Jeżeli jesteś  odpowiedzialnym opiekunem zwierzęcia to kluczowe jest przygotowanie się z wyprzedzeniem.

Upewnij się, że masz przygotowany zestaw ratunkowy. Najczęściej takie zestawy ratunkowe są potrzebne na czas ewakuacji ale tutaj musimy myśleć również o czasie kwarantanny lub izolacji kiedy będziesz musiał przebywać w domu.

W ramach przygotowań do katastrof opiekunowie zwierząt powinni:

• znaleźć zaufanego członka rodziny lub przyjaciela, który zajmie się zwierzętami, jeśli ktoś ty lub ktoś w twoim domu zachoruje i / lub zostanie hospitalizowany;
• zbadać  pod kątem ryzyka zakażenia potencjalne miejsca w swojej okolicy do których wchodzimy z psem np. z psem przewodnikiem osoby niewidomej
• trzymaj pod ręką pojemnik z dodatkowym zapasem jedzenia i leków (zwłaszcza , które twoje zwierzę przyjmuje na stałe) gdyby okazało się konieczne przeniesienie zwierzęcia lub jeśli choroba rozprzestrzeni się w społeczności i konieczne będzie zmniejszenie narażenia społecznego i przebywanie przez dłuższy czas w izolacji
• upewnić się, że wszystkie szczepienia zwierząt są aktualne
• pamiętaj o oznakowaniu wszystkich zwierząt obrożą i mikroczipem

Pamiętaj !!!! Chociaż zalecam to jako dobrą praktykę, należy pamiętać, że obecnie nie ma dowodów na to, że zwierzęta domowe mogą rozprzestrzeniać COVID-19 na inne zwierzęta, w tym ludzi.

• Jeśli nie jesteś chory na COVID-19 lub inną chorobę zakaźną czy przeziębiony, zadzwoń do lekarza weterynarii, aby umówić się na normalną wizytę.
• Jeśli jesteś chory na COVID-19 lub inną chorobę zakaźną, zostań w domu, minimalizując kontakt z innymi ludźmi, dopóki nie poczujesz się dobrze. Jeśli twoje zwierzę nie wymaga pilnej wizyty jak coroczne badanie i szczepienia, planowana operacja powinieneś poczekać, aby umówić się na wizytę do lekarza i czekaj na decyzję urzędnika zdrowia publicznego, który stwierdzi, że nie stanowisz już ryzyka przeniesienia zakażenia na inne osoby, które możesz spotkać podczas takiej wizyty, w tym opiekunów innych zwierząt domowych oraz personelu kliniki weterynaryjnej.
• Jeśli jesteś chory na COVID-19 i jednak uważasz, że twoje zwierzę domowe jest chore i wymaga pomocy weterynaryjnej , zwróć się o pomoc do lekarza weterynarii, aby ustalić, jak najlepiej zapewnić odpowiednią opiekę nad twoim zwierzęciem jednocześnie  minimalizując ryzyko przeniesienia COVID-19 na innych ludzi.

Najważniejsze to zachować spokój. Koniecznie najpierw zadzwoń do lekarza weterynarii i przedstaw problem, powiedz, dlaczego obawiasz się, że twoje zwierzę jest chore. Przedstaw jakie wykazuje objawy a także poinformuj, że zwierzę zostało narażone na kontakt z osobą chorą na COVID-19. Wczesne zawiadomienie przed wizytą jeśli taka będzie potrzebna pomoże lekarzowi weterynarii ustalić, czy po pierwsze zwierzę należy natychmiast zobaczyć, a jeśli tak,  to pomoże przygotować lecznicę i personel do właściwego przyjęcia tego zwierzęcia,  w razie potrzeby w  przygotowaniu miejsca izolacji. Wczesne zgłoszenie telefoniczne jest bardzo ważne , ja w tej chwili otrzymuję liczne telefony gdzie opiekunowie zgłaszają objawy typu pies czy kot się mocno ślini, albo ma katar, ślini i dostał biegunki i okazuje się, że opiekunowie aktualnie stosują w takich ilościach środki do dezynfekcji, że ich zwierzęta mają takie objawy w wyniku kontaktu z tymi środkami na podłogach, rękach. Pamiętajmy, że środki do dezynfekcji skóry są na bazie alkoholu, który jest szkodliwy dla zwierząt. Zapraszam do przeczytania mojego artykułu na temat zatruć alkoholem u zwierząt.

Pamiętaj !!! Jeśli twoje zwierzę domowe zachoruje po przebywaniu w pobliżu osoby chorej na COVID-19 nie zabieraj zwierzęcia do kliniki weterynaryjnej, dopóki nie skonsultujesz się ze swoim lekarzem weterynarii.

W tej chwili nie ma dowodów na to, że zwierzęta mogą rozprzestrzeniać COVID-19 ale należy je codziennie obserwować pod kątem oznak choroby. Jeśli zwierzę zachoruje, powinno zostać zbadane przez lekarza weterynarii. Koniecznie przed wizytą zadzwoń do lekarza weterynarii przed wprowadzeniem zwierzęcia do kliniki i poinformuj go, że zwierzę zostało przywiezione z obszaru zidentyfikowanego jako wysoce narażone na COVID-19.

Firma Idexx dysponuje  testem  IDEXX SARS-CoV-2 (COVID-19) RealPCR ale nie aktualnie nie oferuje badań psów i kotów.  Aktualne wyniki wszystkich przeprowdzonych dotąd badań próbek pochodzących psów i kotów potwierdzają, że COVID-19 jest przede wszystkim przekazywany poprzez bezpośrednie kontakty głównie przez wydzieliny, drogą kropelkową dlatego wiodące organy ds. Zdrowia, nie zalecają  przeprowadzania testów  zwierząt domowych pod kątem wirusa. Jeśli wiodące organy ds. Zdrowia stwierdzą, że jest klinicznie istotne testowanie zwierząt domowych pod kątem wirusa SARS-CoV-2, firma  IDEXX jest gotowa do wprowadzenia na rynek testu IDEXX SARS-CoV-2 (COVID-19) RealPCR ™. W tej chwili w przypadku objawów ze strony układu oddechowego u psów lub kotów zaleca się , skontaktowanie się z lekarzem weterynarii który przeprowadzi pełną diagnostykę w celu ustalenia przyczyny a przy podejrzeniu patogenów skieruje na badania innych  patogenów układu oddechowego.

Jay Mazelsky, prezes i Dyrektor Generalny IDEXX Laboratories twierdzi, że „Zwierzęta są ważnymi członkami naszej rodziny, a my chcemy, aby były zdrowe i bezpieczne. Będziemy nadal monitorować COVID-19 i zdrowie zwierząt w naszej globalnej sieci laboratoriów referencyjnych IDEXX w miarę rozwoju tej sytuacji. ”

• Unikaj ludzi chorych.
• Zadzwoń do lekarza, jeśli wystąpi gorączka i problemy z oddychaniem.
• Jeśli jesteś chory, zostań w domu, jeśli potrzebujesz opieki medycznej to zadzwoń przed wizytą u lekarza. Zminimalizuj kontakt z innymi ludźmi, w tym oddzielając się od innych członków gospodarstwa domowego, którzy nie są chorzy.
• Zakrywaj usta i nos podczas kaszlu lub kichania.
• Unikaj dotykania twarzy, szczególnie oczu, nosa i ust.
• Często myj ręce.  Używaj mydła i wody i myj przez co najmniej 20 sekund. Jeśli mydło i woda nie są dostępne, użyj dezynfekcji rąk zawierającej co najmniej 60% alkoholu.
• Regularnie czyść i dezynfekuj przedmioty i powierzchnie w domu i miejscu pracy.
• Osoby mieszkające w gospodarstwach domowych z osobą chorą na COVID-19 powinny ściśle monitorować swoje zdrowie i natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeśli wystąpią objawy sugerujące COVID-19.
• Stosowanie masek twarzowych nie jest zalecane dla zdrowych członków społeczeństwa jako środek ochrony przed COVID-19 jednak zaleca się zakładanie pracownikom opieki zdrowotnej i osobom opiekującym się kimś w domu lub w zakładzie opieki zdrowotnej , czy innym osobom opiekującymi się chorymi czy potencjalnie chorymi więc uważam osobiście, że jeśli masz maseczkę to nie bój się ją założyć, to samo dotyczy rękawiczek jednorazowych
• Maseczki na twarz powinny być obowiązkowo stosowane przez osoby z objawami COVID-19, aby uniknąć rozprzestrzeniania się choroby na innych.

GOV.pl udostępnia wytyczne, które pomogą domownikowi przygotować się na COVID-19 

Najbardziej aktualne informacje na temat i porady na temat zakażeń ludzi można uzyskać na stronach :

• Światowej organizacji zdrowia (WHO) https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
• Centra kontroli i zapobiegania chorobom (CDC) https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/index.html
• AVMA SARS-CoV-2 in animals  https://www.avma.org/resources-tools/animal-health-and-welfare/covid-19/sars-cov-2-animals-including-pets

Aktualne informacje na temat zdrowia i badań zwierząt można uzyskać tutaj :

• Światowa organizacja zdrowia zwierząt (OIE) https://www.oie.int/en/scientific-expertise/specific-information-and-recommendations/questions-and-answers-on-2019novel-coronavirus/
• Firma IDEXX https://www.idexx.com/en/about-idexx/covid-19-resources/?fbclid=IwAR3_zkm7_-kk3jwyMCDtJ6Sj0eCQSLXItR-nGwKiNoyMt87tXau4UqgMZkI
• Informacje na temat badań zwierząt w Firmie Idexx w kiedunku Covid-19 IDEXX SARS-CoV-2 (COVID-19) RealPCR Test

Literatura :

” Coronavirus can infect cats — dogs, not so much” Nature

Shi, J. et al. Preprint at bioRxiv https://doi.org/10.1101/2020.03.30.015347 (2020).