Irlandia jest  krajem wyspiarskim na Oceanie Północnoatlantyckim, w którym mniej niż 10 procent użytków rolnych jest wykorzystywanych do uprawy roślin, a większość jest wykorzystywana jako pastwisko dla zwierząt gospodarskich widzimy je wszędzie. Klimat sprzyja całorocznemu przebywaniu zwierząt na pastwiskach bez budowania specjalnych pomieszczeń.

Na rolnictwo i dietę Irlandii z całą pewnością wpłynęło przybycie w 1169 roku Anglo-Normanów. W 1066 roku pod wodzą Wilhelma Zdobywcy Normanowie przybyli z regionu Normandii we Francji. Pszenica, groszek i fasola stały się podstawowymi potrawami, z których  ludzie zaczęli przygotowywać bardziej wyszukane dania. Na kuchnię irlandzką wpłynęły również francuskie i włoskie zwyczaje kulinarne.

Podstawą większości dań kuchni irlandzkiej do dzisiaj jest ziemniak. Ziemniak został wprowadzony do Irlandii pod koniec XVI wieku. W ciągu 200 lat zastąpił wcześniejsze podstawowe produkty jak owies, czy też produkty mleczne.  W latach czterdziestych XIX wieku silne uzależnienie kraju od ziemniaków doprowadziło do katastrofy zwanej głodem ziemniaczanym w Irlandii. Większość irlandzkich rolników uprawiała jedną odmianę ziemniaka, która niestety okazała się bardzo wrażliwa na choroby. W Belgii rozpoczęła się   zaraza ziemniaczana, która ogarnęła Irlandię i w 1845 r. zniszczyła jedną trzecią irlandzkich zbiorów ziemniaków czego efektem było na niewyobrażalną skalę  głód. W okresie dwóch lat dwie trzecie plonów uległo zniszczeniu, zmarło  ponad milion ludzi, a dwa miliony wyemigrowały (dzisiaj liczba ludności Irlandii to około 5 milionów ). Dziś w wielu miejscach w Irlandii można spotkać „Muzea głodu” pokazujące ciężkie warunki w jakich ludzie, żyli i przypominające o tej tragedii. Irlandczycy mimo tych wydarzeń nadal uwielbiają ziemniaki i po zatrzymaniu zarazy ziemniaczanej ziemniak powrócił na swoje miejsce jako podstawowy pokarm w irlandzkiej diecie i tak w 2001 roku Irlandczycy spożywali więcej ziemniaków niż większość krajów na świecie.

Irlandzkie jedzenie słynie z jakości i świeżości swoich składników. Większość przygotowywanych potraw  jest bardzo prosta bez dodatku ziół i przypraw, z wyjątkiem soli i pieprzu, dania są  podawane bez sosów.

Podstawowym składnikiem tradycyjnej irlandzkiej kuchni są nadal przede wszystkim ziemniaki, dalej zboża (zwłaszcza owies) i produkty mleczne. Ziemniaki pojawiają się w  bułeczkach ziemniaczanych przypominających ciastka czy babeczki. Od stuleci Irlandczycy są producentami serów, produkuje się ich około pięćdziesięciu rodzajów domowych, „wiejskich”. Jeśli będziecie w Galway koniecznie odwiedźcie sklep z serami i winami Sheridans Cheesemongers Shop & Wine Bar.

W kuchni irlandzkiej znajdziemy również gęste, sycące zupy . W menu Irlandczyków spotkamy różne rodzaje ryb, owoców morza od łososia, poprzez przegrzebki, homary po małże i ostrygi.

Większość użytków rolnych w Irlandii jest przeznaczonych do wypasu zwierząt dlatego mięso jest oprócz ziemniaków i kapusty składnikiem typowego irlandzkiego obiadu  Najpopularniejsze mięsa to wołowina, jagnięcina i wieprzowina. Za danie narodowe uważa się  od co najmniej dwóch stuleci gulasz irlandzki .

Bardzo ważną częścią kultury irlandzkiej jest chleb. Irlandzki brązowy chleb sodowy, zrobiony z mąki pełnoziarnistej i maślanki, jest narodowym daniem Irlandii. Dzisiaj właśnie chciałabym się z wami podzielić przepisem na ten niezwykły chleb. Do chleba przygotowałam również smalec z fasoli według przepisu Marty Dymek, który możecie znaleźć na jej stronie. Chleb sodowy, smalec z fasoli i ogórek kiszony – wierzcie mi to jest przepyszne.

Chlebem sodowym możecie poczęstować waszego psa, ponieważ nie zawiera żadnych składników, które mogą szkodzić psiakom.

Rozgrzej piekarnik do 200 `C .

Wsyp mąkę, sodę i sól w dużej misce i dokładnie wymieszaj. Zrób dołek w środku mieszanki i wlej do niego maślankę; mieszaj, aż się połączy wszystko (ciasto będzie lepkie). Wyłóż ciasto na obficie posypaną mąką powierzchnię. Ugniataj lekko 4 do 5 razy. Uformuj ciasto w 20 cm okrągły bochenek; grubości około 4cm ułożyć na blasze do pieczenia, natnij nożem górę na krzyż.

Piec w temperaturze 200 `C przez 40 – 45 minut. Kontynuuj pieczenie do momentu, gdy bochenek nie wyda się pusty po stuknięciu od spodu.

Ostudź na ruszcie.

Polecam wam przygotować irlandzki chleb sodowy  z płatkami owsianymi i dodatkiem masła. Według mnie ten chleb jest jeszcze smaczniejszy.

• 250 g mąki pszennej
• 250 g mąki pszennej razowej
• 100 g płatków owsianych
• 1 łyżeczka sody oczyszczonej
• 1 łyżeczka soli
• 25 g masła, w temperaturze pokojowej (lub oleju )
• 500 ml  kefiru (lub maślanki)

Chleb przygotowujemy tak jak wcześniejszy. Ważne jest aby wszystkie składniki miały temeraturę pokojową, ja masło lekko rozpusciłam na patelni . Najpierw wsypujemy do miski wszystkie suche składniki i mieszamy , następnie dodajemy masło i kefir . Mieszamy najpierw łyżką, później wyrabiamy ręką. Formujemy bochenek, można zrobić bułeczki i wstawiamy do nagrzanego do temp. 200 stopni piekarnika an około 35-40 minut.

Pieczenie chleba było zawsze  bardzo częścią codziennego życia w Irlandii.  Zapach i smak tego chleba są tak wyjątkowe dla Irlandczyków, bo to przypmina im o domu, rodzinie.

Zachęcam was  do odwiedzenie Irlandii to piękny kraj, a jego mieszkańcy są bardzo gościnni i pełni dobrego humoru. Zachodnia Irlandia ma w sobie magię rozległych przestrzeni. Przemierzając jej tereny przed oczyma przewijają się  szare wapienne płaszczyzny Burren w hrabstwie Clare a w hrabstwie Galway magią odludzia zachwyca  Connemara z samotnymi górami i surowym wybrzeżem, a także trzy nieustannie smagane wiatrem wyspy Aran w Galway. W hrabstwie Mayo nad całym regionem dominuje Croagh Patrick – święta góra Irlandii .

Góra św. Patryka ma zaledwie 764 m.n.p.m. Jednak droga na szczyt jest stroma i wyczerpująca. Góra jest bardzo kamienista, kamienie potrafią się obsuwać spod nóg, jest też pozbawiona drzew więc w upalny, słoneczny dzień trzeba uważać na słońce, plusem jest, że już podczas wchodzenie możemy podziwiać piękną panoramię.   Legenda głosi, że patron Irlandii spędził na górze 40 dni w 441 r. , modląc się i powstrzymując się od jedzenia podczas Wielkiego Postu.  Na górę każdego roku wchodzi około 60 tysięcy pielgrzymów, którzy w ten sposób chcą upamiętnić to wydarzenie.

Warto dla takich widoków wejść na tą górę. Sami zobaczcie.

Skoro nasza trójka (ja z bratem i siostrą ) weszliśmy to myślę, że wy też wejdziecie.

Burren to licząca 1300 km2 lekko górzysta kraina, zbudowana z ilastych łupków i wapienia.  Gaelicka nazwa Boireann oznacza „skalistą ziemię”. To niemalże bezludny płaskowyż, prawie pozbawiony wody.

„Brakuje tutaj drzew, żeby człowieka powiesić, brakuje tutaj wody żeby człowieka utopić, brakuje tutaj ziemi żeby człowieka pochować”

Oliver Cromwell

Mimo tych surowych warunków teren usiany jest śladami osadnictwa ludzkiego nawet sprzed 3800 r. p.n.e .  Najsłynniejszym  jest dolmen Poulnabrone, w którym odnaleziono szczątki 33 osób sprzed prawie 6 tys. lat.

Zachodnią częścią płaskowyżu Burren są klify Moheru.

Klify Moheru to kolejne piękne miejsce zachodniego wybrzeża, które każdy odwiedzając Irlandię powinien zobaczyć . Klif, zbudowany z wapieni i piaskowców, ma około 14 km długości; w najwyższym miejscu osiąga wysokość 214 m.

Kilka kilometrów od klifów Moheru znajduje się malownicze Doolin .

Mimo tych surowych warunków teren usiany jest śladami osadnictwa ludzkiego nawet sprzed 3800 r. p.n.e .  Najsłynniejszym  jest dolmen Poulnabrone, w którym odnaleziono szczątki 33 osób sprzed prawie 6 tys. lat.

Doolin uznawany jest za jedno z najważniejszych centrów prawdziwej, tradycyjnej muzyki irlandzkiej .

W Doolin znajduje się port, z którego można popłynąć statkiem na wyspy Aran.

Wyspy Aran to grupa trzech malowniczych wysp w zatoce Galway Inis Mór (ang. Inishmore), Inis Meáin (ang. Inishmaan), Inis Oírr (ang. Inisheer). Jest to jeden z regionów gdzie mieszkańcy używają rodzimego języka oraz kultywują zapomniane w innych rejonach tradycje. Zobaczyć tu możemy więc Irlandię, jaka była przed laty stąd wyspy nazywane są „żywą skamieliną dawnej Irlandii”.

Najwcześniejsze ślady osadnictwa na wyspach pochodzą z epoki brązu (ok. 700 lat p.n.e.) i żelaza jak kamienne forty Dún Aengus (Dún Aonghasa) i Dún Dúchathair na wyspie Inishmore. Natrafić tu możemy także na ruiny budowli warownych a także licznych wczesnochrześcijańskich świątyń.

Wyspy Aran przyciągają niezwykłymi krajobrazami klifowego wybrzeża, dzikich plaż, malowniczych pastwisk.  Największą wyspą jest Inishmore z portową miejscowością Kirlonan.

Wyspa słynie nie tylko z kultywowania języka i tradycji irlandzkich ale z produkcji słynnych swetrów, czapek, rękawiczek .. z wysp Aran . Na wyspach Aran można zobaczyć tradycyjne chatki irlandzkie kryte strzechą, która są do dziś zamieszkałe. Drzwi w tych chatkach były przecięta w połowie tak aby można było otworzyć tylko górną część  i porozmawiać z sąsiadami . Na wyspach bywają silne i zimne wiatry więc w ten sposób nie wychodząc z domu można było utrzymywać towarzyskie kontakty z sąsiadami. Domy były budowane blisko siebie tworząc koło.

Najmniejsza wyspa Aran to Inis Oírr (ang. Inisheer) . Wyspa jest przedłużeniem Burren . Teren wyspy składa się z wapiennych chodników poprzecinanych pęknięciami znanymi jako „Grikes”, pozostawiając pojedyncze skały zwane „clints”.

Malowniczą wyspę dzielą liczne kamienne murki , wydzialające pastwiska dla zwierząt.

To nasz przewodnik po wyspie, towarzyszył nam spory kawałek drogi.

Na wyspie znajduje się średniowieczny  Zamek O’Brien (iel. Caislean Uí Bhriain postawiony w miejscu prehistorycznego fortu z VII wieku p.n.e, oraz kurhan z epoki brązu. Odkryto go  w 1885 roku tym jak  sztormie  zmył z budowli zalegające na niej pokłady piasku.

Warto zobaczyć ruiny kościoła Teampall Caomhán datowane na  X-XIV wiek i świętą studnię Tobar Éinne.

Atrakcją jest  wrak statku cargo Plassey , który uległ uszkodzeniu i został wyrzucony na Inis Oirr dniu 8 marca 1960 roku.

Warto przed poworotem udać się na plażę. Na plaży zaprzyjaźniłam się, z pewnym czarno-białym przystojniakiem.

Zmierzając z Doolin w kierunku Galway  warto udać się  nad brzeg Zatoki Galway do niewielkiej miejscowość Kinvara.

Nad brzegiem zatoki znajduje się średniowieczny zamek Dunguaire Castle (Dún Guaire). Wzniesiony z na początku XVI wieku przez członków irlandzkiego klanu O’Hynes. Warownia powstała w miejscu gdzie w VII stuleciu znajdowała się siedziba królów Connaught.

Galway to jedyne miasto regionu Connacht mające status city. Jego początki sięgają 1124 r., gdy król prowincji Connacht, Tairrdelbach mac Ruaidri Ua Conchobair, założył tam fort Dún Bun na Gaillimhe. Z czasem wokół fortu zaczęło pojawiać się osadnictwo.

W średniowieczu miastem rządziło 14 klanów kupieckich (12 normandzkich i 2 irlandzkie). Był to wówczas główny irlandzki port handlowy dla handlu z Hiszpanią i Francją , przeżywał swoje lata rozkwitu i dostatku.

Miasto słynne jest ze kultywowania mocnych tradycji celtyckich: muzyki, pieśni i tańca. Charakterystyczne jest także używanie języka irlandzkiego. To bardzo barwne miasto, większość mieszkańców to młodzi ludzie.

Przemierzając uliczki widać mimów, artystów ulicznych.

W Irlandii zachwycają mnie piękne, ręcznie malowane szyldy sklepów, pubów.

Pierścień Claddagh noszony w  Irlandii od XVII wieku przedstawia dwie dłonie, trzymające serce w koronie. Serce ma symbolizować miłość, dłonie – przyjaźń, a korona – wierność i uczciwość.

Miłośnicy pieszych wycieczek powinni koniecznie odwiedzić region Connemara . Nazwa pochodzi od zamieszkujących te górzyste i bagienne tereny grup plemiennych Conmacne Marine wczesnego Średniowiecza.  W skład Connemary wchodzą tereny fiordów Killary Harbour, obszary wokół Zatoki Kilkieran, po jezioro Corrib.  Teren jest dziki i poprzecinany, niewysokimi, lecz skalistymi i niedostępnymi górami. Na obszarze Connemary znajduje się utworzony w 1980 roku Park Narodowy Connemara. Na terenie Parku dominują torfowiska oraz wrzosowiska. Przed utworzeniem parku wydobywano torf jako materiał opałowy.

Góry w Irlandii wydają się  nie są wysokie jednak większość ze szczytów zdobywa się z poziomu morza.  W tych górach najczęściej nie ma lasów co pozwala nam podziwiać piękne widoki od początku do końca wspinaczki ale też przy upale nie ma cienia drzew, który nas ochroni przed słońcem. Chociaż w Irlandii to można bardziej liczyć na deszcz niż słońce i chłód niż upały ;).

Na Diamond Hill wchoziłam dwa razy  ma 442 m.n.p.m.  Szlak wokół Diamond Hill został jednak pomyślany, że każdy może wybrać trasę dostosowaną do swoich możliwości, są 4 trasy od najprostszej, które tworzą pętlę u podnóża góry i można ją pokonać spacerem nawet z dziećmi po trasę czerwoną . którą wybraliśmy, to typowo górska „wyrypa”, prowadząca na szczyt, z którego rozpościerają się niesamowita widoki na wyspę Achill, Ocean Atlantycki, opactwo Kylemore fiord Killary i dwanaście najwyższych szczytów Connemary.

Widok na zatokę i na Tully Mountain.

W dole widzimy wody Lough Kylemore, u którego brzegu wybudowano neogotycki budynek opactwa.

Nad brzegiem Kylemore Lough znajduje się zbudowane w stylu neogotyckim przez Mitchella Henry’ego opactwo Kylemore Abbey z pięknym pałacem. Widok pałacu odbijającego się w jeziorze porośniętym trzcinami, wraz z zielonymi górami w tle jest bajeczny.

Po zejściu z góry Diamond Hill udaliśmy się na jedną z najbardziej spektakularnych plaż Dogs Bay. Dogs Bay to zatoka w kształcie podkowy z ponad kilometrowym odcinkiem białej piaszczystej plaży i krystalicznie czystą niebieską wodą.  Piasek nie składa się z tradycyjnego wapienia, ale składa się wyłącznie z fragmentów muszli, które nadają mu czystą biel.

Fiord Killary Harbour ma 16 km gługości i 45 metrów głębokości,  położony jest na zachodnim wybrzeżu Irlandii i stanowi naturalną granicę między hrabstwami Mayo oraz Galway. Leenane jest największym miastem położonym w okolicy fiordu.  Na południowej stronie fiordu znajduje się pasmo górskie Maumturks, u podnóża gór jest droga prowadząca do wylotu fiordu. W tej części fiordu położona jest również „droga głodu”, którą budowano w okresie wielkiego głodu, aby zapewnić ludności pracę.

Mam nadzieję, że mój artykuł zachęcił was nie tylko do upieczenia tradycjnego irlandzkiego chleba sodowego ale także, do poznania kultury irlandii i odwiedzenia tego pięknego kraju. Pokazałam wam tylko zachodnią część tego kraju . Czy udał wam się wypiek chleba ? Czy chcielibyście pozanć inne zakątki Irlandii na moim blogu ? Dajcie znać w komentarzach .

Decydując się karmić zwierzę własnoręcznie przygotowanym pokarmem przeczytaj artykuł „Czy domowe jedzenie dla naszego pupila to dobry pomysł?.”  Sprawdź czy podawane składniki, nie zaszkodzą twojemu pupilowi. „Produkty szkodliwe”. Karmiąc zwierzę zbilansowanym pokarmem dodatki typu psie smakołyki nie powinny przekraczać 10 % dziennej dawki posiłku.

Jeśli nie masz wystarczającej wiedzy z zakresu żywienia skontaktuj się ze specjalistą, który ustali dietę dostosowaną do potrzeb twojego zwierzęcia, źle zbilansowany posiłek może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Katarzyna Gryglewska

lekarz weterynarii, behawiorysta, inż. zootechnikia