Zdarza się, że pies czy kot zje substancje toksyczną wówczas  wywoływanie wymiotów jest skutecznym sposobem na dekontaminację żołądka, jednak nie w każdym przypadku zaleca się indukowanie wymiotów np. w sytuacjach gdy zwierzę już wymiotowało, jest bardzo senne lub nieprzytomne, ma bradykardię, ma zmniejszony odruch odkrztuszania/kaszlu lub jego stan zdrowia na to nie pozwala np. rozszerzenie przełyku (megaesophagus) czy też porażenie krtani, które mogą predysponować do aspiracji treści . Ryzyko powikłań podczas indukcji wymiotów jest większe kiedy zwierzę ma poważną chorobę serca, układu oddechowego, przewodu pokarmowego czy też choroby neurologiczne. Przedstawię teraz kilka najważniejszych i najczęstszych zatruć przy, których nigdy nie należy indukować wymiotów.

Wiele środków czystości, w tym środków do czyszczenia i udrażnianie rur, środki czyszczące toalety, preparaty antykorozyjne zawierają silne kwasy lub zasady. Psy i koty po kontakcie z tego typu preparatami mogą być narażone obrażenia skóry, oczu a po przypadkowym połknięciu poważne obrażenia przewodu pokarmowego lub płuc. Najczęściej powodują natychmiast po połknięciu silnie ślinienie, trudności w połykaniu i silny ból. Mogą prowadzić do owrzodzenia jamy ustnej, uszkodzenia oczu, po kontakcie ze skórą silne jej zaczerwienienie, a po połknięciu wymioty i bóle brzucha. Leczenie obejmuje natychmiastowe usunięcie substancji przez spłukanie preparatu letnią wodą, z oczu staramy się delikatnie usunąć większą cześć i spłukać natychmiast np. płynem fizjologicznym w ampułkach czy wodą. Należy natychmiast udać się do lekarza weterynarii który poda leki przeciwwrzodowe i zastosuje odpowiednie leczenie. Nie zaleca się usuwania substancji przez wywoływanie wymiotów z powodu ryzyka uszkodzenia przełyku i ewentualnego zachłyśnięcia, gdy substancja toksyczna jest wymiotowana.

Połknięcie baterii może prowadzić do poważnych konsekwencji. Najczęściej zdarzają się połknięcia bakterii alkalicznych (np. AA, AAA, C, D) lub baterii litowych. Szczególne niebezpieczeństwo wynika z tego, iż po przekłuciu  lub połknięciu materiał alkaliczny lub kwaśny może wyciec z baterii i spowodować poważne uszkodzenia.

Większość  baterii zasadowych zawiera roztwory elektrolitów, na ogół sodu lub potasu. Wyciekanie roztworu w wyniku uszkodzenia może po kilku godzinach od połknięcia baterii spowodować trawienie tkanek i martwicę rozpływną. Natomiast baterie np. z litem niezawierające roztworu elektrolitów również trawią tkanki, generując prąd elektryczny o niewielkim natężeniu. Prąd elektryczny przepływający przez tkanki może powodować poważne owrzodzenia.

W wyniku połknięcie i uszkodzenia baterii może dochodzić do następujących objawów  ślinotok, ból jamy ustnej, szczypanie w jamie ustnej, wymioty, brak apetytu, trudności w połykaniu, ból brzucha lub gorączka. Jeżeli bateria znajduje się w przełyku lub została przeżuta lub rozerwana, zaleca się natychmiastowe usunięcie za pomocą endoskopii lub zabiegu chirurgicznego.   Nie zaleca się stosowania innych technik, jak rozszerzanie przełyku zgłębnikiem, tylko metoda endoskopowa pozwala ocenić błonę śluzową przełyku. Można również obserwować baterię, która dostała się do żołądka i usunąć kiedy spowoduje powikłania lub nie przemieszcza się dalej. Nie zaleca się wywoływania wymiotów z powodu ryzyka perforacji przełyku, jeśli materiał żrący wycieknie do przełyku. Leczenie należy rozpocząć natychmiast po spożyciu, ostrożnie przepłukując jamę ustną letnią wodą przez 15 do 20 minut. Baterie w żołądku lub jelitach, które wyglądają na nieuszkodzone   na zdjęciach radiologicznych, mogą czasem przejść bez przykrych incydentów w ciągu 24 do 48 godzin.

 W gospodarstwie domowym używa się wielu detergentów jak płynne detergenty do prania, środki do zmiękczania tkanin, i enzymatyczne środki czyszczące. Ryzyko zatrucia jest zarówno u kotów jak i psów. Koty często przechodzą przez rozlany płyn, czy proszek i następnie czyszcząc swoją sierść, łapy zlizują preparat.   U psów dochodzi najczęściej do zatrucie w wyniku rozgryzienia opakowania np. kiedy pies potraktuje butelkę z środkiem jako zabawkę i ją przegryzie, albo ampułkę z proszkiem zje jako smakołyk. Detergent w połączeniu ze śliną rozpuszcza się i zostaje połknięty a co za tym idzie może  powodować podrażnienie lub aspirację w jamie ustnej lub przełyku. Detergenty mogą powodować owrzodzenia jamy ustnej i przełyku, szczególnie u kotów. Objawy kliniczne obejmują ślinienie się, oparzenia jamy ustnej, nadżerki w jamie ustnej, brak apetytu, nawet  krwawe wymioty i letarg. W niektórych przypadkach piana detergentowa jest wdychana, co prowadzi do uszkodzenia płuc i trudności w oddychaniu. Ze względu na ryzyko aspiracji detergentów do płuc nie zaleca się wywoływania wymiotów, a zamiast tego leczenie polega na rozcieńczaniu wodą lub mlekiem, aż do ustąpienia objawów, a także płynów dożylnych w celu zapewnienie odpowiedniego nawodnienia.

 Węglowodory to substancje organiczne składające się głównie z cząsteczek węgla i wodoru, które pochodzą z ropy naftowej lub z drewna. Można je spotkać  w garażach lub warsztatach. Destylaty ropy naftowej obejmują paliwa płynne, takie jak nafta, benzyna, olej silnikowy, olej napędowy, czy olej smarujący. Węglowodory pochodzące z drewna obejmują terpentynę, rozpuszczalniki do farb, bejce do drewna… Niektóre z tych produktów są dodatkowo mieszane z płynem przeciw zamarzaniu, co może prowadzić do ciężkiego ostrego uszkodzenia nerek i śmierci u psów i kotów.

W zależności od węglowodorów lub innych spożywanych związków, objawy kliniczne mogą być od łagodnych po bardzo ciężkie.  Obejmują wymioty, ślinienie się, podrażnienie skóry lub oczu, ataksję lub śpiączkę. Niektóre produkty ropopochodne powodują zaburzenia rytmu serca. Wymioty nigdy nie powinny być wywoływane po spożyciu węglowodorów ze względu na ryzyko zachłystowego zapalenia płuc. Natychmiastowa interwencja jest uzasadniona i uzależniona od spożywanych substancji. Należy natychmiast skierować się z psem lub kotem do lekarza weterynarii. Zabiegi ratujące życie mogą obejmować podawanie dożylne płynów, leków antyarytmiczne i zarządzaniem zapaleniem płuc spowodowanych środkami chemicznymi.

Z roku na rok rośnie ilość pacjentów zarówno wśród ludzi jak i zwierząt przyjmujących leki przeciwdepresyjne, takich jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) lub TCAs i niestety ale ryzyko przypadkowego spożycia tych leków jest jednym z najczęstszych przypadkowych zatruć lekami obserwowanych u psów.

 Objawy kliniczne przedawkowania SSRI, które obejmują letarg lub pobudzenie, wymioty, ataksję, drżenie, drgawki, nadciśnienie i tachykardię, są wynikiem zwiększonej ilości serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym.

Ze względu na właściwości antycholinergiczne TCA, chore zwierzęta mogą wykazywać opóźnione opróżnianie żołądka i zmniejszoną perystaltykę jelit, zwiększając wchłanianie. Ponadto doniesiono, że TCA ulegają recyrkulacji jelitowo-wątrobowej, co może wydłużyć ich okres półtrwania. Objawy kliniczne przedawkowania TCA mogą pojawić się już po 30 minutach po spożyciu, a śmierć może nastąpić w ciągu jednej lub dwóch godzin, jeśli pacjent nie jest leczony. Nie zaleca się  prowokowania do wymiotów, jeśli występują objawy kliniczne z powodu zwiększonego ryzyka zachłyśnięcia.

W przypadku gdy psy przyjmują  więcej niż jeden rodzaj leków przeciwdepresyjnych, wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu serotoninowego. Zespół występuje najczęściej, gdy dwa lub więcej środków serotoninergicznych o różnych mechanizmach działania jest spożywanych jednocześnie lub w bliskim następstwie, co prowadzi do nadmiernego stężenia serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym Zespół serotoninowy, powodujący ciężkie zmiany w zachowaniu, sapanie, pobudzenie, nadmierne ślinienie się, wokalizację, drżenie, drgawki, hipertermię lub miażdżycę.

Leczenie jest objawowe i podtrzymujące, obejmuje sedację (w razie potrzeby), środki chłodzące (w razie potrzeby), płyny dożylne, monitorowanie ciśnienia krwi i elektrokardiografii oraz leczenie wspomagające. Ponieważ te leki mają szybki początek działania i ponieważ objawy neurologiczne występują u 80% zaatakowanych psów, indukcja  wymiotów zazwyczaj nie jest zalecana ze względu na ryzyko aspiracji.

Przedawkowanie leków z grupy SSRI ma mniejszy wpływ na serce i jest znacznie mniej śmiertelne niż przedawkowanie TCA lub MAO. Jednak wynik zatrucia lekami przeciwdepresyjnymi zależy od przyjętej dawki, leczenia i ekspozycji na inne leki silnie związane z białkami (np. Leki przeciwdrgawkowe, leki tarczycowe, niesterydowe leki przeciwzapalne). Rokowanie zależy również od ogólnego stanu zdrowia psa, zwłaszcza jeśli w wywiadzie występuje choroba wątroby lub nerek. Choroby wątroby mogą hamować metabolizm tych leków, a choroby nerek mogą opóźniać ich wydalanie. Rokowanie jest na ogół dobre w przypadku szybkiej i agresywnej terapii.

Zapamiętajcie !!!

Wiele przedmiotów gospodarstwa domowego lub leków może powodować poważne objawy toksyczności po spożyciu przez psy i koty, jednak w niektórych sytuacjach wymioty nie mogą być wywołane z uwagi na ryzyko aspiracji i inne poważne konsekwencje.

Zarówno ludzi jak i zwierzęta spotykają różnego rodzaju wypadki oraz problemy zdrowotne. O tym, jak ogromne znaczenie ma umiejętność udzielenia pierwszej pomocy, myślę, że każdy z was wie. Wszyscy wiemy, że szybka pomoc może uratować życie, jednak większość świadków wypadków często boi się lub nie wie jak jej prawidłowo udzielić dlatego od kilku lat prowadzę warsztaty z „Pierwszej pomocy przedweterynaryjnej i opieki nad chorymi zwierzetami”, na które serdecznie zapraszam. Szczegółowe informacje i terminy zajęć znajdziecie tutaj.