Skorupka jajek – naturalne źródło minerałów.

Sproszkowane skorupki jaj to świetne naturalne źródło wapnia dla psów i kotów karmionych dietą domowej roboty. Dodanie wapnia wyrównuje nadmiar fosforu znajdującego się w diecie , w której podajemy mięso bez kości. Najlepiej jest wybrać certyfikowane ekologiczne jaja od kur z wolnych wybiegów. Ważne aby kury były odpowiednio odżywianie ponieważ jeśli ptak nie otrzymuje zdrowego jedzenie to również skorupki jaj nie będą zawierać niezbędnych składników odżywczych.

Skorupa jaja powstaje w organizmie kury w procesie biomineralizacji , chroni rozwijający  się zarodek przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, umożliwia prawidłową  wymianę gazową i dostarcza niezbędnych do rozwoju związków mineralnych. Skorupa to naturalny materiał ceramiczny, kruchy ale zarazem wytrzymały. W skład skorupki  wchodzi ok. 5% związków organicznych i 95% związków nieorganicznych (głównie węglanu wapnia). Biała stanowią ok. 1% skorupy, kwasy tłuszczowe 2-4 %  i występują zarówno w postaci lipidów jak i lipoprotein. W każdej skorupce jest  barwnik, który odpowiada za barwę jajka (Owoporfiryna- brunatno czerwony; ooporfiryna- brunatny; oocyjanina- niebieski)

Skorupki zawierają 27 istotnych dla zdrowia elementów w tym wapń a także takie mikroelementy jak magnez, bor, miedź, żelazo, mangan, molibden, siarka, krzemu i cynk. Skład skorupki jajka jest bardzo podobny do składu kości i zębów.

Skład morfologiczny jaja kurzego o masie 58 g
Żółtko -19 g
Białko – 33 g
Skorupka – 6 g

Skład chemiczny jaja kurzego :
1. Jajo ze skorupką o masie 58,9 g
Woda – 65,6% – 38,1 g
Białko – 12,1 % – 7,9 g
Tłuszcz – 10,5 % – 6,1 g
Węglowodany – 0,9 % – 0,5 g
Minerały – 10,9% – 6,3 g
2. Jajo bez skorupki o masie 51,6 g
Woda – 73,6% – 38 g
Białko – 12,8% – 6,6 g
Tłuszcz- 11,8% – 6,1 g
Węglowodany – 1 % – 0,5 g
Minerały – 0,8 % – 0,4 g

Przy karmieniu dietą domową często zaleca się jako źródło wapnia suplementy najczęściej jest to węglan wapnia w uwagi na wysoką zawartość jonów wapnia Ca2+ (40%) oraz  dość wysoką biodostępność. Syntetyczny węglan wapnia uzyskuje się w wyniku obróbki wodorotlenku wapnia lub minerałów np. kredy. Źródłem wapnia mogą być również np. muszle skorupiaków czy zewnętrzne szkielety – pancerze- niektórych skorupiaków. Naturalne źródła w porównaniu do syntetycznych preparatów mają dodatkowo wiele innych cennych pierwiastków jak stront, fluor jednak mogą również zawierać metale ciężkie jak ołów czy rtęć.
Przeprowadzono badania składu pierwiastkowego skorupy jaj kurzych po wylęgu i porównano ze składem różnych preparatów zawierających wapń. Skorupka jaja kurzego zawierała podobną ilość wapnia jak w syntetycznie otrzymywanym węglanie wapnia ale miała więcej strontu i selenu ale mniej fluoru. Muszle skorupiaków miały większą ilość fluoru, magnezu, strontu, żelaza ale mniej wapnia.
Skorupy z jaj kurzych miały najmniejszy procentowy udział szkodliwych metali (wanad, ołów, chrom, glin, kadm). Małą ilość szkodliwych metali w skorupkach jaj tłumaczy się „troską matki kury” o swoje potomstwo. Metale ciężkie są szkodliwe dla rozwijających się organizmów, szczególnie w okresie intensywnego wzrostu, kiedy to kształtuje się układ nerwowy. Kura chcąc chronić młode przed narażeniem na wady wrodzone układu nerwowego nie wbudowuje w skorupkę jaj metali ciężkich nawet jeśli znajdują się one w jej środowisku.

Jak wspomniałam skorupy jaja zawierają również stront w postaci ranelinianu strontu. Preparaty strontu są stosowane w terapii osteoporozy u ludzi. Stront jest czynnikiem wykazującym podwójne działanie: hamujące w stosunku do osteoklastów i pobudzające czynności osteoblastów .  Podawanie strontu u zwierząt wykazuje  ochronne działanie przy zmianach zapalnych kości i stawów i oraz znacznie hamuje zmiany strukturalne prowadzące do uszkodzeń chrząstki i kości przy osteoarthritis co potwierdzono badaniami.

Należy pamiętać, że pokarm zmniejsza dostępność biologiczną strontu o ok. 60–70% w porównaniu z zastosowaniem w odstępie 3 h po posiłku.

Wracając do wapnia jego stopień wchłaniania z przewodu pokarmowego zależy w dużym stopniu od rozpuszczalności preparatów wapnia w żołądku. Według badań  węglan wapnia pochodzący ze skorup jaj kurzych dzięki porowatej strukturze cechuje się dużo większą rozpuszczalnością niż syntetycznie otrzymany CaCO3. Przeprowadzone badania na szczurach chorych na osteoporozę, które pokazały, że proszek ze skorup jest skuteczniejszy w zwiększaniu gęstości mineralnej kości niż syntetyczny węglan wapnia. Inne badania przeprowadzone na szczurach wykazały, że przyrost gęstości mineralnej kości w grupie przyjmującej skorupy jaj kurzych jest większy niż w grupie przyjmującej preparaty ze szpiku kostnego lub muszli skorupiaków.

Prawdopodobnie  dzięki porowatej strukturze i obecność śladowej ilości białek odpowiedzialnych za biomineralizację skorupki jaj mają tak korzystny wpływ na stan kości. Białka wchodzące w skład skorupy jaja kurzego mają działanie zwiększające wchłanianie wapnia przez enterocyty.

Mine i wsp. odkryli , że białka wchodzące w skład skorupy mają  działanie przeciwbakteryjne w stosunku do takich patogenów jak  Pseudomonas  aureginosa, Bacillis cereus i Staphylococcus aureus. Natomiast badanie Angela L. Poland i Brian W. Sheldon potwierdziły obecność lizozymu i α-N-acetyloglukozaminidazy w skorupie jaja kurzego. Lizozym posiada właściwości hamujące wzrost bakterii Gram-dodatnich a α-N-acetyloglukozaminidaza uszkadza ścianę komórkową bakterii Gram-ujemnych. Badacze potwierdzili również skuteczność ekstraktu ze skorupy jaja kurzego w zmniejszaniu odporności na wysoką temperaturę takich bakterii jak: Salmonella  enteritidis, Salmonella  typhimurium, Escherichia coli O157:H7, Listeria  monocytogenes i  Staphylococcus aureus.

Błonki jajek zawierają glukozaminę, chondroitynę , kwas hialuronowy, elastynę, kolegen, desmosynę, isodesmosynę.  Richard K. Baird  w Animal Medical Center potwierdził  badaniami pozytywne działania suplementu z błony jajek u psów z osteoarthitis oraz innych form chorób zwyrodnieniowych stawów i zapaleń stawów.

Jaką ilość skorupek możemy podać naszym psom i kotom?

Jako suplement przy diecie domowej, można podać ½ łyżeczki skorupek w postaci proszku ( co odpowiada 400 mg wapnia) na każde 0,5 kg mięsa bez kości w recepturze przygotowywanego posiłku. Jedna skorupka jaja kurzego to około jedna łyżeczka proszku, który stanowi w przybliżeniu 750-800 mg pierwiastkowego wapnia.

Jak przygotować skorupę jaja kurzego do spożycia?

Oczywiście po pierwsze należy jajo dokładnie umyć ciepłą wodą. Myjąc jajka należy pamiętać o tym, żeby jaja brudne oddzielić od czystych, najlepiej podczas mycia ułożyć je po przeciwnych stronach zlewu . Do mycie używać specjalnie do tego przeznaczonej szczoteczki i ciepłej wody. Umyte kładziemy do czystego pojemnika. Po umyciu jaja powinno się wyparzyć – szczególnie jeśli nie będą poddawane obróbce termicznej – zanurzając je w gorącej wodzie na 10 sekund, np. przy użyciu durszlaka. Warto pamiętać, że nigdy nie myjemy jaj przed przechowywaniem- zabieg ten powoduje usunięcie ze skorupki otoczki mucynowej, która chroni pory skorupy przed wnikaniem do wnętrza jaja drobnoustrojów. Z tego względu, jaja pozbawione tej otoczki szybciej się psują.

Kiedy rozbijemy jajko to środek jaja zużyć np. do jajecznicy lub jajek w koszulkach, czy psich ciasteczek a skorupki zalać wrzątkiem na około 2-3 minuty. Następnie wysuszyć i bardzo drobno pokruszyć lub zmielić.

Zanim zdecydujesz się karmić zwierzę własnoręcznie przygotowanym pokarmem obowiązkowo przeczytaj artykuł „Czy domowe jedzenie dla naszego pupila to dobry pomysł?.”  Podawanie źle zbilansowanego posiłku może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Sprawdź czy składniki, które podajesz nie zaszkodzą twojemu pupilowi. „Produkty szkodliwe”.

Pamiętaj, że karmiąc zwierzę zbilansowanym pokarmem dodatki typu psie smakołyki, ciasteczka itp. nie powinny przekraczać 10 % dziennej dawki posiłku.

Jeśli nie masz wystarczającej wiedzy z zakresu żywienia skontaktuj się ze specjalistą, który ustali dietę dostosowaną do potrzeb twojego zwierzęcia.

Katarzyna Gryglewska

lekarz weterynarii, behawiorysta, inż. zootechnikia